Δευτέρα 2 Ιανουαρίου 2012

Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Ιανουάριος 2012


Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου


Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Ιανουαρίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/01/2012 22:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..

Η νέα χρονιά σηματοδοτεί για πολλούς ανθρώπους και μια νέα αρχή, την ελπίδα για κάτι καλύτερο στην επίγεια ζωή. Αλλά και στους ουρανούς υπάρχουν ακόμη πολλά άγνωστα φαινόμενα που περιμένουν να ανακαλυφθούν και κάθε χρόνο βρισκόμαστε πιο κοντά στην κατανόηση του κόσμου μας. Τον πρώτο μήνα του χρόνου θα έχουμε τρεις βροχές διαττόντων, εκ των οποίων οι Τεταρτίδες είναι η καλύτερη ίσως ευκαιρία παρατήρησης διαττόντων μέχρι τον Απρίλιο. Στις 5 Ιανουαρίου η Γη θα βρεθεί στο περιήλιο, την κοντινότερη στον Ήλιο απόστασή της (147 εκατομμύρια χιλιόμετρα περίπου). Ανάμεσα στους λαμπρούς πλανήτες που θα κάνουν την εμφάνισή τους αυτό το μήνα στον ουρανό, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε και τον μακρινό Ποσειδώνα. Σημαντικό γεγονός με την εκπνοή του μήνα του θα είναι η επίσκεψη του αστεροειδή Ερωτα στην κοσμική γειτονιά μας. Ο Έρως είναι από τους πιο ασυνήθιστους «ελάσσονες πλανήτες» του ηλιακού μας συστήματος και στις 31 Ιανουαρίου αναμένεται να φτάσει σε απόσταση αναπνοής από τη Γη, μόλις 26.7 εκατομμύρια χιλιόμετρα (λιγότερο από το 1/5 της απόστασης Γης-Ήλιου). Ο αστεροειδής θα έχει αστρονομικό μέγεθος 8.6 και θα είναι ορατός ακόμη και με ένα μικρό τηλεσκόπιο, ενώ η γρήγορη κίνησή του ως προς τα μακρινά «ακίνητα» άστρα θα είναι εμφανής ακόμη και σε διάστημα μιάς ώρας. Τέλος, η διαστημική αποστολή Cassini  θα πλησιάσει τον δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα στις 2 και 30 Ιανουαρίου και τους μικρότερους δορυφόρους του πλανήτη Ελένη, Μίμα και Ιανό στις 4 Ιανουαρίου.


Εικ. Ερως: Ο αστεροειδής/ελάσσων πλανήτης ‘Ερως θα πλησιάσει τη Γη στις 31 Ιανουαρίου.

Βροχές Διαττόντων

Την 1η Ιανουαρίου η Γη θα μπει στο νέφος της αστρικής σκόνης που άφησε πίσω του ένας  άγνωστος κομήτης στο μακρινό παρελθόν. Αυτό θα δημιουργήσει τους Τεταρτίδες, βροχή διαττόντων που κορυφώνεται στις 3-4 Ιανουαρίου οπότε μπορούμε να δούμε ως και ένα διάττοντα το λεπτό, με την προϋπόθεση ότι ο ουρανός είναι αρκετά σκοτεινός αφού οι Τεταρτίδες δεν είναι ιδιαίτερα λαμπροί διάττοντες. Ευτυχώς φέτος το φως της Σελήνης δεν θα αποτελέσει πρόβλημα. Οι Τεταρτίδες πήραν το όνομά τους από την περιοχή του ουρανού όπου βρίσκεται το φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο τους, που είναι η  Quadrans Muralis ή Επιτοίχιος Τετράς (δεν είναι επίσημος αστερισμός αλλά αποτελεί μέρος του αστερισμού Βοώτης).  

Στις 15-16 Ιανουαρίου μία ακόμη βριχή διαττόντων θα κάνει την εμφάνισή της, οι Δέλτα Καρκινίδες, που ανατέλλουν με τη δύση του Ήλιου και μεσουρανούν στον αστερισμό του Καρκίνου, τα μεσάνυκτα. Δεν περιμένουμε περισσότερους από 4 διάττοντες την ώρα υπό ιδεατές συνθήκες σκοτεινού ουρανού και δυστυχώς φέτος η Σελήνη τριών τετάρτων δεν φαίνεται να αφήνει πολλά περιθώρια για την παρατήρησή τους.

Στις 18 Ιανουαρίου θα έχουμε μία ακόμη βροχή διαττόντων, τους Κόμα Βερενικίδες. Είναι από τους ταχύτερους διάττοντες που γνωρίζουμε (ως και 65 χλμ το δευτερόλεπτο) αλλά δεν περιμένουμε περισσότερα από δύο μετεωροειδή την ώρα.


Εικ. Τεταρτίδες: Η βροχή διαττόντων Τεταρτίδες ορατή στις αρχές του μήνα (Image:Stellarium/IM).

Πλανήτες
Τις πρώτες δύο εβδομάδες του μήνα ο Ερμής θα είναι ορατός στο νοτιοανατολικό ορίζοντα λίγο πριν την ανατολή του Ήλιου, για μόλις 30 περίπου λεπτά.
Λίγο μετά τη δύση του Ήλιου, το λαμπρότερο ουράνιο σώμα στον ουρανό θα είναι η Αφροδίτη, με αστρονομικό μέγεθος -4.0. Στην αρχή του μήνα θα βρίσκεται νοτιοδυτικά στον αστερισμό του Αιγόκερω ενώ ως το τέλος του μήνα θα έχει περάσει στον Υδροχόο. Με ένα ζευγάρι κιάλια μπορείτε να παρακολουθήσετε τις φάσεις της Αφροδίτης, 82% την 1η Ιανουαρίου, 72% την 31η.

Στις 13 Ιανουαρίου η Αφροδίτη θα βρίσκεται μία μοίρα αριστερά από τον Ποσειδώνα ο οποίος θα έχει αστρονομικό μέγεθος μόλις 8.0 και γαλαζοπράσινη δισκοειδή όψη. Στις 14 Ιανουαρίου στην αντίθετη πλευρά του ουρανού (ανατολικά) ζευγαρώνουν η Σελήνη και ο Άρης, ο τελευταίος με αστρονομικό μέγεθος -0.1.

Μετά τη δύση της Αφροδίτης το λαμπρότερο ουράνιο σώμα θα είναι ο Δίας με αστρονομικό μέγεθος -2.5, ο οποίος τον Ιανουάριο θα μετακινηθεί από τους Ιχθείς στον Κριό. Στις 2 Ιανουαρίου θα βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των 5 μοιρών από τη Σελήνη με την οποία θα ξανασυναντηθεί στον ουρανό στις 29-30 Ιανουαρίου.

Ο Κρόνος ανατελλει γύρω στα μεσάνυκτα και μεσουρανεί λίγο πριν την ανατολή του Ήλιου. Στα δεξιά του Κρόνου θα βρίσκεται ο Στάχυς της Παρθένου, με περίπου όμοια λαμπρότητα με τον πλανήτη.

Ο μακρινός Ουρανός εμφανίζεται στον ουρανό στο πρώτο μισό της νύκτας, με αστρονομικό μέγεθος 5.9 και χαρακτηριστικό γαλαζοπράσινο χρώμα.

Ο αμυδρός Ποσειδώνας, με αστρονομικό μέγεθος μόλις 8.9 θα βρίσκεται στα δυτικά του Ουρανού για λίγο αφού θα δύει τις πρώτες νυκτερινές ώρες. Σιγά-σιγά ο Ποσειδώνας θα γίνει λιγότερο ορατός και θ αεξαφανιστεί ως τα τέλη του 2013 οπότε θα εμφανιστεί και πάλι, στον πρωινό όμως ουρανό.


Εικ. ΑφροδιτηΠοσειδωνας: Η Αφροδίτη περνάει κοντά στον αμυδρό Ποσειδώνα στα μέσα του μήνα (Image: Stellarium/IM).


Σελήνη

Την 1η Ιανουαρίου Πρώτο Τέταρτο Σελήνης, Πανσέληνος την 9η, Τελευταίο Τέταρτο την 16η, Νέα Σελήνη την 23η και Πρώτο Τέταρτο και πάλι την 31η Ιανουαρίου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στο απόγειο (404.579 χλμ) στις 2 Ιανουαρίου, στο περίγειο (369.886 χλμ) στις 17 Ιανουαρίου και πάλι στο απόγειο (404.323 χλμ) στις 30 Ιανουαρίου.  Στις 25-26 Ιανουαρίου η Αφροδίτη με τη Σελήνη θα δημιουργήσουν ένα όμορφο ζευγάρι στον ουρανό.

Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Ιανουαρίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.
2 Ιανουαρίου: Η Σελήνη στο Απόγειο.  
3 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Δία.
3-4 Ιανουαρίου: Κορύφωση βροχής διαττόντων Τεταρτίδες.
5 Ιανουαρίου: Η Γη στο Περιήλιο (0.983284 αστρονομικές μονάδες ή 147.1 εκατ. χλμ.). Η Σελήνη κοντά στις Πλειάδες.
6 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.
9 Ιανουαρίου: Πανσέληνος.
10 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Κυψέλη.
12 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
14 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Άρη.
16 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Άρη και στον Στάχυ. Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης.
17 Ιανουαρίου: Η Σελήνη στο Περίγειο.
19 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη.
23 Ιανουαρίου:  Νέα Σελήνη.
26 Ιανουαρίου:  Δίδυμο Αφροδίτης-Σελήνης.
30 Ιανουαρίου: Η Σελήνη κοντά στον Δία. Η Σελήνη και πάλι στο Απόγειο.
31 Ιανουαρίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.



Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Ιανουαρίου, κοιτώντας βόρεια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/01/2012 22:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)



Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/              
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1201.html                        
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/     
http://www.moonwise.co.uk/year/
http://www.findyourfate.com/astrology/year2011/sky2011.html
http://users.sch.gr/mdogram/
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/


Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html