Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Δεκέμβριος 2011

Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου

Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Δεκεμβρίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/12/2011 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..
Το Χειμερινό Ηλιοστάσιο στις 21 Δεκεμβρίου σηματοδοτεί την καρδιά του χειμώνα στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη μας. Η ημέρα έχει την μικρότερη διάρκεια του έτους και η νύκτα τη μεγαλύτερη. Ο ήλιος φαίνεται να απέχει τη μέγιστη απόσταση από τον βόρειο πόλο οπότε και μένει λιγότερο χρόνο στον ουρανό. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει στο νότιο ημισφαίριο όπου αυτή η ημέρα αποτελεί την καρδιά του καλοκαιριού και ονομάζεται Θερινό Ηλιοστάσιο. Αυτό τον Δεκέμβριο έχουμε δύο βροχές διαττόντων και μια ηλιακή έκλειψη ορατή από το μεγαλύτερο μέρος της υδρογείου.

Εικ. Υάδες: Τα αστρικά σμήνη των Υάδων και Πλειάδων σε μια εκτυπωσιακή φωτογράφηση (Copyright: Alson Wong).

Βροχές Διαττόντων
Στις 7 Δεκεμβρίου αρχίζει η βροχή των Διδυμίδων που κορυφώνεται στις 14 Δεκεμβρίου. Μια εντυπωσιακή βροχή με περισσότερους από 75 διάττοντες την ώρα. Προέρχονται από πρότερο πέρασμα του αστεροειδή Φαέθωνα.
Οι Αρκτίδες αρχίζουν στις 17 Δεκεμβρίου και κορυφώνονται στις 23 του μήνα, αλλά ακόμη και τότε δεν περιμένουμε πάνω από 5 διάττοντες την ώρα. Αυτή η βροχή διαττόντων προέρχεται από τον κομήτη Tuttle και το φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο τους είναι στη Μικρή Άρκτο.
Πλανήτες
Ο Δίας και η Αφροδίτη είναι οι δύο λαμπρότεροι πλανήτες που κοσμούν τον ουρανό του Δεκεμβρίου. Η Αφροδίτη λάμπει εντυπωσιακά στον δυτικό ορίζοντα μετά τη Δύση του ήλιου, στον αστερισμό του Τοξότη, με αστρονομικό μέγεθος -4 και κάθε νύκτα ανεβαίνει όλο και ψηλότερα στον ουρανό, ένα πραγματικό «άστρο Χριστουγέννων». Ο Δίας, με αστρονομικό μέγεθος -2.7, βρίσκεται ψηλά στον ανατολικό ουρανό κατά το πρώτο μισό της νύκτας, ενώ κάθε βράδυ μετακινείται πιο δυτικά μεταβαίνοντας στη διάρκεια του μήνα από τον Κριό στους Ιχθείς. Στις 5 και 6 του μήνα ο πλανήτης θα βρεθεί κοντά στη Σελήνη.
Από τους υπόλοιπους πλανήτες, ο Ερμής θα είναι ορατός στον ανατολικό ορίζοντα την αυγή, από 10 ως 31 Δεκεμβρίου, στον αστερισμό του Σκορπιού. Ο Άρης θα είναι ορατός το δεύτερο μισό της νύκτας στον νοτιοανατολικό ουρανό στον αστερισμό του Λέοντα. Ο Κρόνος θα φαίνεται πριν την αυγή στον ανατολικό ουρανό, στον αστερισμό της Παρθένου κοντά στο λαμπρότερο άστρο της Στάχυ. Ο Ουρανός θα είναι ορατός με κιάλια ψηλά στο νότιο ουρανό, κοντά στον Δία, το πρώτο μισό της νύκτας. Ο μακρινός Ποσειδώνας, με αστρονομικό μέγεθος 7.9 θα βρίσκεται στον δυτικό ουρανό τις πρώτες βραδινές ώρες, στον αστερισμό του Υδροχόου.

Εικ. Πλανητες: Στις 21 Δεκεμβρίου, ο Κρόνος θα πλησιάσει τον Στάχυ της Παρθένου και την Σελήνη ενώ στον ορίζοντα θα είναι ορατός και ο Ερμής.

Σελήνη
Πρώτο τέταρτο στις 2 Δεκεμβρίου, Πανσέληνος στις 10,  τελευταίο τέταρτο στις 18 Δεκεμβρίου και Νέα Σελήνη στις 24 Δεκεμβρίου. Η Σελήνη θα βρίσκεται στην μακρινότερη στη Γη απόστασή της (απόγειο) στις 6 Δεκεμβρίου και στην κοντινότερη απόστασή της (περίγειο) στις 22 Δεκεμβρίου.  Στις 10 Δεκεμβρίου θα σημειωθεί ολική Σεληνιακή έκλειψη ορατή από το μεγαλύτερο τμήμα της Ευρώπης, την ανατολική Αφρική, της Ασία, την Αυστραλία, τον Ειρηνικό Ωκεανό και τον Καναδά.

Εικ. Σεληνη: Με ένα μικρό τηλεσκόπιο στις αρχές του μήνα μπορείτε να θαυμάσετε τον κρατήρα Πλάτωνα και  την κοιλάδα των Άλπεων.
Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο
1 Δεκεμβρίου: Ο Ποσειδώνας 6ο νότια της Σελήνης.
2 Δεκεμβρίου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.
4 Δεκεμβρίου: Ο Ερμής σε εσωτερική σύνοδο με τον ήλιο.
6 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη στο απόγειο (405.414 χλμ). Ο Δίας 5ο νότια της Σελήνης.
9 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος των Πλειάδων.
10 Δεκεμβρίου: Πανσέληνος. Ολική Σεληνιακή έκλειψη. Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν.
14 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στο αστρικό σμήνος Κυψέλη. Κορύφωση της βροχής των Διδυμίδων.
16 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.
18 Δεκεμβρίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης.
20 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Στάχυ και τον πλανήτη Κρόνο.
22 Δεκεμβρίου: Χειμερινό ηλιοστάσιο. Ο Ερμής 7ο βόρεια του Αντάρη. Η Σελήνη στο περίγειο (364.800 χλμ).
23 Δεκεμβρίου: Ο Ερμής σε μέγιστη αποχή (22ο) από δυσμάς. Ο Ερμής 3ο βόρεια της Σελήνης.
24 Δεκεμβρίου: Νέα Σελήνη.
26 Δεκεμβρίου: Ο αστεροειδής NEO2000YA πλησιάζει σε απόσταση ισοδύναμη με 2.9 φορές την απόσταση Γης-Σελήνης. 
27 Δεκεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στην Αφροδίτη.
29 Δεκεμβρίου: Ο Ποσειδώνας 6ο νότια της Σελήνης.

Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Δεκεμβρίου, κοιτώντας ανατολικά, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/12/2011 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Πηγές:
http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html
http://stargazing.suite101.com/             
http://www.astronomynow.com/sky_charts.html
http://stardate.org/nightsky/almanac/
http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html
http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html
http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html
http://www.skymaps.com/downloads.html
http://www.skymaps.com/articles/n1112.html                      
http://transientsky.wordpress.com/
http://www.arksky.org/
http://space.about.com/od/computerresources/tp/    
http://www.moonwise.co.uk/year/
http://www.findyourfate.com/astrology/year2011/sky2011.html
http://users.sch.gr/mdogram/
http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html
http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/

Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/
Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm
Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:
http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm
http://www.oras.org/stargazer/applet.html