Ουρανος και Αστρονομικα Φαινομενα Αυγουστος 2012  

 Γραφει η Αστροφυσικος Ελενη Χατζηχρηστου

Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Αυγούστου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/08/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..

Βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού. Μας περιμένει η σημαντικότερη βροχή διαττόντων του έτους, οι Περσείδες, αλλά και μια διπλή Πανσέληνος αυτό το μήνα! Η προσεδάφιση του ρόβερ Curiosity στον Άρη έχει προγραμματιστεί μεταξύ 6-20 Αυγούστου. Το Curiosity μεταφέρεται από το Mars Science Laboratory (MSL) της NASA, είναι αυτόνομο όπως και τα Spirit και Opportunity που προηγήθηκαν. Είναι όμως πολύ μεγαλύτερο και μεταφέρει μεγάλο αριθμό οργάνων και πειραμάτων που θα πραγματοποιηθούν στον κόκκινο πλανήτη. Οι κάμερες υψηλών προδιαγραφών θα φωτογραφήσουν την Αρειανή επιφάνεια και τα όργανα που μεταφέρει θα αναλύσουν το έδαφος και τον αέρα προσπαθώντας να ανιχνεύσουν οργανικά στοιχεία.  

Βροχές Διαττόντων

Οι Περσείδες είναι σίγουρα η διασημότερη βροχή διαττόντων, υπολείμματα πρότερων περασμάτων του κομήτη Swift-Tuttle, ο οποίος επιστρέφει στη γειτονιά μας κάθε 135 χρόνια περίπου. Η τελευταία φορά ήταν το 1992 και πριν απ’ αυτό τον Ιούλιο του 1861 οπότε και ανακαλύφθηκε από τους Αμερικανούς αστρονόμους Lewis Swift και Horace Tuttle. Πιθανολογείται ότι ο κομήτης είχε ήδη παρατηρηθεί το 1737, το 188 μΧ και το 69 πΧ. Οι Περσείδες κορυφώνονται μεταξύ 12-13 Αυγούστου. Θα είμαστε μόλις 4 ημέρες πριν τη Νέα Σελήνη, επομένως σε ένα αρκετά σκοτεινό ουρανό είναι πιθανό να δούμε 60-80 διάττοντες την ώρα. Ψάξτε για τους Περσείδες μετά τις 11 το βράδυ και ως τις πρώτες πρωινές ώρες στο βορειοανατολικό ουρανό, προς τον αστερισμό του Περσέα (το φαινόμενο ακτινοβόλο σημείο βρίσκεται μεταξύ Περσέα και Κασσιόπης). 

Εικ. Κομήτης: Ο κομήτης Swift-Tuttle όπως φωτογραφήθηκε από τηλεσκόπιο του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, κατά το τελευταίο πέρασμά του το 1992 (Credit: Carl Hergenrother/Tim Spahr).

Πλανήτες

Ο Ερμής (αστερισμός του Καρκίνου) είναι πρωινός πλανήτης, αλλά ανεβαίνει μόλις 10ο πάνω από τον ορίζοντα (κάτω αριστερά από την Αφροδίτη) και βρίσκεται τόσο κοντά στον Ήλιο (μόλις 30 λεπτά πριν την ανατολή) που δεν θα είναι πραγματικά ορατός, παρά μόνο για λίγη ώρα προς τα μέσα και ως το τέλος του μήνα. Φτάνει σε μέγιστη αποχή από δυσμάς στις 16 Αυγούστου. 

Οι Δίας και Αφροδίτη είναι τα λαμπρά «άστρα» του πρωινού αυτό το μήνα. Στις 13-14 Αυγούστου ευθυγραμμίζονται με τον Ερμή, ενώ και η Σελήνη τους πλησιάζει παρουσιάζοντας ένα όμορφο θέαμα στον ουρανό.

Η Αφροδίτη στους Διδύμους, σε φάση ισοδύναμη με τρίτο τέταρτο Σελήνης, φαίνεται στο τηλεσκόπιο φωτισμένη κατά 46%. Κάθε πρωί ανεβαίνει όλο και ψηλότερα και θα αποτελεί το λαμπρότερο ουράνιο σώμα στον πρωινό ουρανό ως το τέλος του χρόνου. Στις 15 Αυγούστου φτάνει σε μέγιστη αποχή, οπότε ανατέλλει τρεις ώρες πριν τον Ήλιο. Ο πλανήτης μετακινείται ανατολικά ξεκινώντας στις αρχές του μήνα από τον Ταύρο, περνάει τον Ωρίωνα και καταλήγει στους Διδύμους στις 13 Αυγούστου.   

Ο κοκκινωπός Άρης και ο κιτρινωπός Κρόνος πλησιάζουν μεταξύ τους, και στις 13 του μήνα θα ευθυγραμμιστούν με τον Στάχυ της Παρθένου στο κατώτερο άκρο της ευθείας. Ο Άρης, χαμηλά στον δυτικό ουρανό, θα συνεχίσει να κινείται απομακρυνόμενος προς ανατολάς και στις 22 Αυγούστου τα τρία ουράνια σώματα θα σχηματίσουν ένα τρίγωνο, με τη Σελήνη να έχει και αυτή πλησιάσει την τριάδα. Είναι η καταλληλότερη στιγμή για να φωτογραφηθούν, αφού και το ενδιαφέρον για τον Άρη θα έχει κορυφωθεί, με το ρόβερ Curiosity να προσγειώνεται στον κόκκινο πλανήτη. Δυστυχώς ο Άρης σταδιακά απομακρύνεται από εμάς και το φαινόμενο μέγεθός του συνεχώς θα ελαττώνεται το ίδιο και η γωνιακή του διάμετρος.

Εικ. Πλανητες: Οι Άρης, Κρόνος και Στάχυς πλησιάζουν μεταξύ τους στα μέσα του μήνα (Image: Stellarium/IM).

Ο Δίας ανατέλλει αρκετές ώρες πριν τον Ήλιο, ειδικότερα προς το τέλος του μήνα. Μοιάζει με φωτεινό κιτρινωπό σημείο κοντά στον λαμπρό κοκκινωπό Αλδεμπαράν στον αστερισμό του Ταύρου. Ανατολικά τα όμορφα αστρικά σμήνη των Υάδων και Πλειάδων. Στη διάρκεια του μήνα ο Δίας θα απομακρυνθεί από τις Υάδες και η λαμπρότητά του (αστρονομικό μέγεθος) θα αυξηθεί από -2.2 σε -3.3. Η φαινόμενη γωνιακή του διάμετρος αυξάνεται και αυτή από 36 σε 39 δευτερόλεπτα τόξου, επομένως ο πλανήτης με τους 4 μεγαλύτερους δορυφόρους του θα είναι εξαίρετος στόχος ακόμη και για μικρά τηλεσκόπια.   

Ο Κρόνος βρίσκεται χαμηλά στον δυτικό ουρανό, στην Παρθένο, και παραμένει αμυδρός καθώς πλησιάζει προς το τέλος της εμφάνισής του για φέτος. Εκτός από τους δακτυλίους του και ο δορυφόρος του Τιτάνας προσφέρεται για παρατήρηση. 

Ο Ουρανός θα είναι εύκολα ορατός με ένα καλό τηλεσκόπιο, λίγο μετά τα μεσάνυκτα, μεσουρανώντας τις πρωινές ώρες. Θα μοιάζει με μπλε άστρο στον αστερισμό των Ιχθύων.

Ο Ποσειδώνας ανατέλλει μετά το ηλιοβασίλεμα και μεσουρανεί μετά τα μεσάνυκτα, ένας μακρινός και αμυδρός πλανήτης στον αστερισμό του Υδροχόου. Πλησιάζει στην κοντινότερη απόστασή του στη Γη την 24η Αυγούστου που είναι η καταλληλότερη στιγμή για παρατήρηση, αλλά θα χρειαστείτε ένα καλό τηλεσκόπιο γι’ αυτό. Η Σελήνη θα είναι αρκετά φωτεινή, μόλις μια εβδομάδα πριν την Πανσέληνο.

Σελήνη

Πανσέληνος στις 2 Αυγούστου, Τελευταίο Τέταρτο στις 9, Νέα Σελήνη στις 17, Πρώτο Τέταρτο στις 24 και πάλι Πανσέληνος στις 31 Αυγούστου! Φαινόμενο αρκετά σπάνιο, η τελευταία διπλή πανσέληνος σημειώθηκε τον Δεκέμβριο του 2009 και η επόμενη θα σημειωθεί τον Ιούλιο του 2015. Η σελήνη θα βρίσκεται στο απόγειο στις 10 Αυγούστου, οπότε θα απέχει από τη Γη 404.123 χιλιόμετρα. Κατόπιν πλησιάζει και φτάνει στην κοντινότερη στη Γη απόστασή της την 23η Αυγούστου, οπότε θα απέχει «μόλις» 369.728 χιλιόμετρα από τον πλανήτη μας. 

Εικ. Περσειδες: Κοιτώντας ανατολικά στις 11 Αυγούστου μετά τα μεσάνυκτα θα έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε μια από τις καλύτερες βροχές διαττόντων του έτους, τους Περσείδες (Credit: Stellarium/Ian Morison).

Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο

1 Αυγούστου: Κορυφώνεται η βροχή διαττόντων α-Αιγοκερίδες.

2 Αυγούστου: Πανσέληνος.

7 Αυγούστου: Ο Κρόνος 4.5ο βορειοανατολικά του Στάχυ.

9 Αγούστου: Τελευταίο τέταρτο Σελήνης. 

10 Αυγούστου: Η Σελήνη στο απόγειο (404.123 χλμ.) και κοντά στο αστρικό σμήνος των Πλειάδων. Οι Άρης, Κρόνος και Στάχυς θα βρίσκονται όλοι σε απόσταση μικρότερη των 4.5ο μεταξύ τους. 

11 Αυγούστου: Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν και πολύ κοντά στον Δία. Επιπρόσθηση θα είναι ορατή στις Ινδονησία, Ωκεανία και Χαβάη.

12-13 Αυγούστου: Κορύφωση των Περσείδων, μιας από τις καλύτερες βροχές διαττόντων του έτους.

13 Αυγούστου: Η Σελήνη πολύ κοντά στην Αφροδίτη. Επιπρόσθηση θα είναι ορατή από τις Ανατολική Ασία, Ιαπωνία, Βόρεια Αμερική και Μεξικό.

14 Αυγούστου: Ο Άρης 1.8ο βορειοανατολικά του Στάχυ. 

15 Αυγούστου: Ο Άρης 2.7ο νοτιοδυτικά του Κρόνου. Η Αφροδίτη σε μέγιστη αποχή (46ο) από δυσμάς.

16 Αυγούστου: Η Σελήνη κοντά στον Ερμή, ο οποίος βρίσκεται σε μέγιστη αποχή (19ο) από δυσμάς.

17 Αυγούστου: Νέα Σελήνη.

21 Αυγούστου: Η Σελήνη κοντά στον Στάχυ. Επιπρόσθηση ορατή στη Νέα Ζηλανδία και την Ανταρκτική.

22 Αυγούστου: Οι Σελήνη, Άρης και Κρόνος βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 5.4ο μεταξύ τους. 

23 Αυγούστου: Η Σελήνη στο περίγειο (369.728 χλμ).

24 Αυγούστου: Πρώτο Τέταρτο Σελήνης. Ο Ποσειδώνας σε αντίθεση και στην κοντινότερη στη Γη απόστασή του.

25 Αυγούστου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη.

31 Αυγούστου: Πανσέληνος.

Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Αυγούστου, κοιτώντας ανατολικά, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/08/2012 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html

http://stargazing.suite101.com/              

http://www.astronomynow.com/sky_charts.html

http://stardate.org/nightsky/almanac/ 

http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html 

http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html 

http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html 

http://www.skymaps.com/downloads.html

http://www.skymaps.com/articles/n1208.html                            

http://transientsky.wordpress.com/ 

http://www.arksky.org/

http://space.about.com/od/computerresources/tp/     

http://www.moonwise.co.uk/year/

http://www.findyourfate.com/astrology/year2012/sky2012.html  

http://users.sch.gr/mdogram/ 

http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html

http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/

http://www1.cadc-ccda.hia-iha.nrc-cnrc.gc.ca/cadcbin/meetings/getMeetings.py?year=2012

http://spaceconferencenews.blogspot.com/2012/05/upcoming-events-for-june-2012.html  

Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/

Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:

http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm 

http://www.oras.org/stargazer/applet.html